Μόνο μερικές δεκαετίες ήταν απαραίτητες στη νέα βουλγαρική πρωτεύουσα μετά την Απελευθέρωση, για να μεταμορφωθεί σε πόλη με μοντέρνες εγκαταστάσεις, ευρύχωρους δρόμους και μεγαλοπρεπή κτήρια. Η επαφή με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τα πανεπιστήμια, τα ταξίδια επηρέασαν πολλούς πολίτες, που διαμόρφωσαν τον κύκλο ανθρώπων με εξεζητημένη γεύση και ανοιχτή συνείδηση για τις προοδευτικές ιδέες της Γηραιάς Ηπείρου. Δίνοντας ελευθερία στον ορίζοντά τους, οι πρωτευουσιάνοι όλο και περισσότερο πρόσεχαν την εμφάνισή τους και συχνά ξεφύλλιζαν τα περιοδικά μόδας του Παρισιού. 

Στις αρχές του 20^ου αιώνα τα ατελιέ ραπτικής στις μεγαλύτερες βουλγαρικές πόλεις ήδη έραβαν ρούχα με γαλλικό πρότυπο, αλλά η «αρχόντισσα» της μόδας στο Βουλγαρικό Βασίλειο ήταν μία – η γεννημένη το 1896 στην οικογένεια ενός επιλοχία Πελαγία Βίντινσκα. Από το ατελιέ της στην οδό Λεγκέ της πρωτεύουσας έβγαιναν οι τουαλέτες για της κυρίες της αφρόκρεμας της κοινωνίας. Ανάμεσά τους έλαμπε πιο πολύ η βουλγάρα βασίλισσα Ιωάννα της Σαβοΐας.

Η νεαρή Πελαγία έλαβε το επώνυμό της λόγω του Βίντιν – της παραδουνάβιας πόλης, στην οποία ο πατέρας της εγκαταστάθηκε. Διορατικός και εύπορος, εκείνος έστειλε την κόρη του στο Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, για να πάρει το καλύτερο από το εκπαιδευτικό σύστημα και να μάθει τις ευρωπαϊκές γλώσσες, στις οποίες εκείνη την εποχή επικοινωνούσαν πολύ. Και επειδή ήξερε γαλλικά και γερμανικά, η Πελαγία επικοινωνούσε με επιτυχία με τους οίκους μόδας, που υπαγόρευαν τις τάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες.

«Οι δεκαετίες του ’20 και του ’30 του περασμένου αιώνα σημαδεύονται από πολλές σχεδιάστριες μόδας – όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας» - λέει η Ελίτσα Πάβλοβιτς, δημιουργός του σχεδίου «Οι γυναίκες εθνεγέρτες». – «Έτσι, η Πελαγία Βίντινσκα είναι μέρος ενός πολύ πιο μεγάλου κινήματος στη μόδα και δεν είναι κλειστή μόνο στα σύνορα της Βουλγαρίας. Εκείνη διατηρεί επαφές με το Παρίσι, παραβρίσκεται σε επιδείξεις μόδας στη γαλλική πρωτεύουσα. Δεν ξέρουμε αν γνώριζε προσωπικά τις μεγάλες σχεδιάστριες μόδας της εποχής, ανάμεσα στις οποίες οι Ζαν Λανβέν και Κοκό Σανέλ, αλλά ασφαλώς έβλεπε τα δημιουργήματά τους.»

Δεν υπάρχουν μαρτυρίες τι ξύπνησε το ενδιαφέρον της Πελαγίας Βίντινσκα για τη μόδα. Αλλά προφανώς διέθετε ενόραση, που τη βοήθησε να συνειδητοποιήσει ότι η τυφλή μίμηση της μόδας του Παρισιού δεν είναι εφαρμόσιμη σε χώρα, που στάθηκε στο σταυροδρόμι μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης. Και επειδή γνώριζε καλά τις βουλγαρικές παραδοσιακές ενδυμασίες, μια μέρα χρησιμοποίησε τα κεντήματά τους στα κοσμικά ενδύματα.

Στην αρχή κιόλας της σταδιοδρομίας της η Πελαγία Βίντινσκα είχε επαφή με τους μεγαλύτερους γαλλικούς οίκους μόδας. Σε συνέντευξη για το περιοδικό «Ζουρνάλ μόδας» διηγήθηκε για τη μεγάλη επιτυχία που τα φορέματά της είχαν στο Παρίσι. Η σχεδιάστρια μόδας προσέθεσε ότι δημοφιλής γαλλικός οίκος μόδας την παρήγγειλε να κατασκευάσει ενδύματα με κεντήματα σε βουλγαρικό στιλ.

Μετά από κάθε επιστροφή της από το Παρίσι η Πελαγία Βίντινσκα ετοίμαζε συλλογή με τις νεότερες τάσεις στη γυναικεία ντουλάπα. Στην ιστορία έμεινε η επίδειξή μόδας της του 1928 στο Θέατρο Royal της Σόφιας με τη συμμετοχή 20 μανεκέν – το πρώτο μέρος περιείχε κοστούμια και φορεσιές με τις ονομασίες «Μακεδονία» «Γαλάζια Αχρίδα», «Λόβετς», «Σοπ», «Βογιάρος», και το δεύτερο μέρος παρουσίασε τουαλέτες εμπνευσμένες από τη μόδα του Παρισιού. Οτιδήποτε και να έραβε όμως χρησιμοποιούσε μόνο υφάσματα πρώτης ποιότητας και πρόσεχε πολύ για τη γραμμή του ρούχου. Δεν είναι τυχαίο ότι την εμπιστεύονταν αστέρια της κλίμακας της Μίμη Μπαλκάνσκα, γνωστής ως «η βασίλισσα της οπερέτας» στη χώρα μας.

«Ξεχωρίζει για το ταλέντο της, γιατί η μόδα είναι τέχνη» - λέει επίσης η Ελίτσα Πάβλοβιτς. – «Και επειδή ήταν καλά μορφωμένη, αυτό της επέτρεψε να κάνει ενδιαφέρον «αμάλγαμα» μεταξύ των κλασσικών φορεμάτων, από τη μία, και των βουλγαρικών σιριτιών και κεντημάτων, από την άλλη. Εξάλλου είχε και ταλέντο εμπόρου και δημιούργησε τον οίκο μόδας της απολύτως μόνη της – εξαιρετικό επίτευγμα για γυναίκα, που δεν μπορούσε να στηριχτεί στην οικονομική ή την ηθική υποστήριξη συζύγου – κάτι που εκείνη την εποχή δεν ήταν χωρίς σημασία.»

Αποκαλούν την Πελαγία Βίντινσκα «την Κοκό Σανέλ της Βουλγαρίας» - ίσως γιατί και οι δύο ξεκίνησαν την πορεία τους στον κόσμο της μόδας την ίδια περίοδο, πάντα φορούσαν κομψά ρούχα και δεν έκαναν συμβιβασμούς με την ποιότητα και την καλαισθησία. Αλλά σε αντίθεσή με τη γαλλίδα σχεδιάστρια, η αυτοκρατορία μόδας της οποίας άκμαζε, η Πελαγία Βίντινσκα έχασε όλα μετά το 1944. Μέχρι τον θάνατό της το 1960 έραβε τα κοστούμια στο Εθνικό Θέατρο και την επέτρεψαν να κατασκευάσει τις φορεσιές του παραδοσιακού συγκροτήματος «Φίλιπ Κούτεφ».

Φωτογραφίες: Pixabay, αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα